Türk Devletleri Teşkilatının faaliyetleri, Üye Devletler arasında geniş bir işbirliğini kapsamaktadır ve Nahçivan Anlaşması'na göre, siyasi işbirliği örgütün başlıca amaçları ve işbirliği hedefleri arasında yer almaktadır.
Dışişleri Bakanları Konseyi (DBK)
Türk Devletleri arasındaki siyasi işbirliğinin temel mekanizması, Devlet Başkanlarının yıllık olarak düzenlenen Zirveleridir. Üye Devletlerin Dışişleri Bakanları, Zirve kapsamında düzenli olarak Dışişleri Bakanları Konseyi toplantılarında bir araya gelmektedir. Dışişleri Bakanları, bazı uluslararası etkinlikler sırasında sıklıkla bir araya gelerek karşılıklı öncelikli konuları ele almak üzere ilave toplantılar da düzenleyebilir. Bu bağlamda, 2011 yılından bu yana BM Genel Kurullarının oturum aralarında her yıl geleneksel olarak gayri resmi Dışişleri Bakanları toplantıları düzenlenmektedir.
Dışişleri Bakanları ayrı olağanüstü toplantılarda da bir araya gelmektedir. Olağanüstü DBK toplantılarından ilki 2019’da düzenlenen Bakü Zirvesi'nde Devlet Başkanlarının aldıkları kararların takibi ve uygulanmasını kolaylaştırmak üzere 6 Şubat 2020 tarihinde Bakü'de düzenlenmiştir.
Dışişleri Bakanları ikinci kez, 27 Eylül 2021 tarihinde İstanbul'da “Afganistan” gündemiyle bir başka Olağanüstü Toplantıda bir araya gelerek Afganistan'daki mevcut durum ve bunun bölgesel ve küresel sonuçları hakkında görüş alışverişinde bulunmuşlardır. Taraflar ayrıca, Afganistan'ın yeniden terörizm için güvenli bir liman haline gelmesine ve Afganistan'dan artan düzensiz göç akışının kalıcı riskinin önlenmesine, herkes için insan haklarına saygı gösterilmesine yönelik kapsayıcı ve temsili bir koordinasyonun kurulmasına yönelik süreçler de dâhil olmak üzere uluslararası toplumun Afganistan'daki istikrar ve insani yardım çabalarının çeşitli boyutlarına ilişkin değerlendirmelerini de paylaşmışlardır. Bakanlar, Türk Devletleri Teşkilatı Dışişleri Bakanları Konseyi'nin Afganistan'daki duruma ilişkin beyanatını kabul etmiştir.
Türk Devletleri Teşkilatı (TDT) Dışişleri Bakanları Konseyi, Teşkilat Başkanlığını yürüten Türkiye Cumhuriyeti Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu`nun teşebbüsü ile, Kazakistan'daki gelişmeleri görüşmek üzere 11 Ocak 2022 tarihinde olağanüstü bir video konferans toplantısı gerçekleştirmiştir. 17 Ekim 2022 tarihinde İstanbul'da düzenlenen bir diğer DBK Olağanüstü Toplantısında, 11 Kasım 2022 tarihinde Semerkant'ta yapılacak Devlet Başkanları Zirvesi'nin hazırlıkları ve gündemi ele alınmış ve Teşkilatın gündemindeki acil konular hakkında görüş alışverişinde bulunulmuştur. Türk Devletleri Teşkilatı Dışişleri Bakanları Konseyi, 16 Mart 2023 tarihinde TDT Olağanüstü Zirvesi sırasında Devlet Başkanları tarafından görüşülecek gündem maddeleri üzerinde nihai çalışmaları yapmak üzere Olağanüstü olarak Ankara’da toplanmıştır.
Dışişleri Bakanları Astana'da 3 Kasım 2023 tarihinde düzenlenen TDT 10. Zirvesi öncesinde, Devlet Başkanları tarafından imzalanacak belgelere son şeklini vermek ve Teşkilat gündemindeki çeşitli konuları görüşmek üzere bir araya gelmişlerdir.
Aksakallar Konseyi (AK)
Üye Devletler, Türk Konseyi'ni kurarken Türk tarihi ve geleneği doğrultusunda bir danışma-istişare mekanizması olarak Aksakallar Konseyi'ni (AK) oluşturmaya karar vermişlerdir. AK, Devlet Başkanları Konseyi (DK), Dışişleri Bakanları Konseyi (DBK), Kıdemli Memurlar Komitesi (KMK) ve Sekretarya ile birlikte Türk Konseyi'nin organlarından biri olarak Nahçıvan Anlaşması'nda yer almıştır.
Özellikle bürokrasi, devlet veya akademi dünyasında büyük deneyime sahip üst düzey üyeleriyle AK, Türk Devletleri Teşkilatı (TDT) çerçevesinde Türk Devletleri arasındaki işbirliğinin geliştirilmesi için DK ve DBK'ya görüş, tavsiye, program, proje ve teklifler sunar. Ayrıca TDT'nin devam eden projelerinin uygulanmasını kolaylaştırabilir veya deneyimleriyle bazı sorunlu noktaların aşılmasına yardımcı olabilirler.
AK'nin temel amacı, Üye Devletlerin halklarının tarih, kültür, dil ve geleneklerinin yüksek manevi ve ahlaki değerlerinin korunmasını ve geliştirilmesini desteklemektir. Bu amaçla, AK üyeleri uluslararası konferanslara, seminerlere, çalıştaylara ve Üye Devletler arasında işbirliğini teşvik etmeyi amaçlayan diğer girişimlere katılır. AK ayrıca DB tarafından verilen diğer faaliyetleri yürütmekle de görevlidir.
11 Kasım 2021 tarihinde İstanbul'da düzenlenen TDT 8. Zirvesinde kabul edilen bazı değişikliklerle yapısı güçlendirilen TDT Aksakallar Konseyi bugüne kadar 14 kez toplanmış olup, son toplantısı 17-18 Ekim 2023 tarihlerinde Semerkant'ta gerçekleştirilmiştir.
Halihazırda her Üye ve Gözlemci Devlet, kendi vatandaşları arasından Türk Dünyasında saygınlığı ve itibarı olan bir büyüğünü dört yıllık bir dönem için AK'ye atamaktadır. Yeni yapısıyla AK, İcra Kurulu Başkanı olarak görev yapan bir Başkana sahiptir. Sekretaryaya ev sahipliği yapan en yaşlı ülke olarak Türkiye, AK'nin ilk Başkanını atamış olup, bunu resmi isimlerinin İngilizce alfabetik sırasına göre dönüşümlü olarak diğer Üye Devletler takip edecektir. Başkan, TDT ve Türk İşbirliği Teşkilatları (TÜRKPA, TÜRKSOY, Türk Akademisi ve Türk Kültür ve Miras Vakfı) ile Türk Devletleri İşbirliği Teşkilatları Koordinasyon Komitesi toplantılarında AK'yi temsil eder ve Üye Devletlerin muvafakatıyla uluslararası örgütlerin ilgili toplantılarına katılır.
AK ilke olarak yılda iki kez toplanır ve kararları oybirliği ile alınır. AK, ihtiyaç duyulması halinde Başkan'ın çağrısı veya Konsey üyelerinden birinin talebi üzerine olağanüstü olarak da toplanabilir. AK'nin öneri ve tavsiyeleri DBK ve DB için tavsiye niteliğindedir. AK’nin sekretarya işleri TDT Sekretaryası tarafından yürütülür.
Güvenlik İstişareleri
Üye Devletler arasında güvenlik istişareleri 2013'ten beri her yıl düzenlenmektedir. Şimdiye kadar üç tur güvenlik istişareleri gerçekleştirilmiştir. Bu mekanizma, bölgesel ve uluslararası güvenlikle ilgili konularda Üye Devletler arasında daha fazla işbirliği için bir araç olarak hizmet etmektedir. Üye Devletlerin Afganistan ile ilişkileri, şiddet içeren aşırıcılığın önlenmesi ve yabancı teröristlerle mücadele gibi konular, yapılan toplantıların gündeminde yer almıştır.a
Bu çerçevede TDT Üye ve Gözlemci Ülkelerinin Milli Güvenlik Kurulu Başkanları Birinci Toplantısı, Üye Devletlerin ilgili makamlarının katılımıyla 29 Haziran 2022 tarihinde Ankara'da gerçekleştirilmiştir. Görüşmede küresel ve bölgesel güvenlik alanında iş birliğinin geliştirilmesine ilişkin konular ele alınmıştır. Ziyaret kapsamında TUSAŞ, İçişleri Bakanlığı ve Milli İstihbarat Teşkilatı ile de görüşmelerde bulunan heyet, Cumhurbaşkanı Sayın Recep Tayyip Erdoğan tarafından kabul edilmiştir.
Türk Devletleri Teşkilatı (TDT) Milli Güvenlik Kurulu (MGK) Başkanları 2. Toplantısı 19-20 Ekim 2023 tarihlerinde TDT Üye Devletlerinin MGK Sekreterleri ve TDT Genel Sekreterinin katılımıyla Taşkent'te gerçekleştirilmiştir. Toplantı sırasında Taraflar, TDT bölgesinde ve dünyada mevcut güvenlik ortamını ve ortaya çıkan gelişmeleri alarak, TDT ülkelerini hedef alan mevcut güvenlik tehditleri ve zorluklarının yanı sıra bazı bölgesel ve küresel durumların ve eğilimlerin Türk bölgesine olası etkilerini detaylı olarak tartıştılar. MGK Başkanları, mevcut güvenlik işbirliğini somut proje ve programlarla geliştirmek için TDT çerçevesinde mekanizmalar geliştirilmesinin önemini vurgulamışlardır. Taraflar, MGK toplantılarında alınan kararların hayata geçirilmesi için bir Uzman Grubu kurulması ve bir Yol Haritası hazırlanması hususunda mutabık kalmışlardır.
Genç Diplomatlar Ortak Eğitim Programı
Türk Devletleri Teşkilatı 3. Zirvesi'nde imzalanan “Dışişleri Bakanlıkları arasında İşbirliği Protokolü” uyarınca, Genç Diplomatlar Ortak Eğitim Programı Sekretarya faaliyetlerine dahil edilmiştir. Eğitim Programı katılımcıları temel düzeyde Üye Devletlerin dilleri ile tanıştırmanın yanı sıra, ortak Türk tarihi, kültürü, sanatı, Üye Ülkelerin dış politikasındaki öncelikli konular, bölgedeki uyuşmazlık konuları, bölgesel ve uluslararası örgütler, uluslararası enerji projeleri, bölgedeki ticaret ve ulaşım ağları, kamu diplomasisi, diplomatik yazışma usulleri, müzakere teknikleri gibi konuları kapsamaktadır. Son düzenlenen 6. Genç Diplomatlar Ortak Eğitim Programı, 12-26 Mayıs 2019 tarihlerinde Azerbaycan'da ADA Üniversitesinin yakın işbirliği ile başarıyla uygulanmıştır. Bu Eğitim programı aynı zamanda Arjantin'de 19 Mart 2019 tarihinde gerçekleştirilen İkinci Birleşmiş Milletler Güney-Güney İşbirliği Konferansı kapsamında düzenlenen BAPA +40 "Güney-Güney Barış ve Kalkınma Eylemi " temalı yan etkinlikte sunulan Birleşmiş Milletler Güney Güney Ofisi'nin “barış ve kalkınma için Güney-Güney” yayınına “Güney-Güney İşbirliği ve Diplomasi: Genç Diplomatlar Eğitim Programı” başlığı altında bir vaka çalışması olarak dahil edilmiştir. Yayında, Türk Devletleri Teşkilatı`nın genç diplomatlar arasındaki işbirliğinin gelişimini desteklemek için özel bir eğitim girişimi tasarladığı belirtilmektedir. Programın başladığı 2014 yılından bu yana, 65'i kadın olmak üzere 138 genç diplomat eğitim programından yararlanmıştır.
Pandemi sebebiyle ara verilen programın yedincisinin Kazakistan'da düzenlenmesi planlanmaktadır.
Dış Politika Araştırma Merkezleri arasında İşbirliği
Üye Devletlerin Resmi Dış Politika Araştırma Merkezleri arasında işbirliği süreci Sekretarya tarafından başlatılmıştır. Resmi Dış Politika Araştırma Merkezleri arasındaki ilk toplantı, 8 Mayıs 2015 tarihinde Bakü'de Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı (SAM Azerbaycan) başkanlığındaki Stratejik Araştırmalar Merkezi'nin ev sahipliğinde gerçekleştirilmiştir. Toplantının ardından Türk Devletleri Teşkilatı Üye Devletleri Resmi Dış Politika Araştırma Merkezleri arasında Mutabakat Zaptı`nın imza töreni gerçekleştirilmiştir.
Resmi Dış Politika Araştırma Merkezleri arasında yapılan ilk toplantıda alınan kararın uygulanması olarak SAM Türkiye tarafından, Türk Devletleri Teşkilatı`nın Beşinci Zirve'sine yönelik 'Türk Devletleri Teşkilatı Beşinci Zirvesi: Avrasya'da Bölgesel İşbirliğinde Yükselen Aktör' özel yayınını hazırlanmış ve Türk Devletleri Teşkilatı 5. Zirvesi'nde Devlet Başkanlarına sunulmuştur. Bu işbirliği süreci çerçevesinde SAM Azerbaycan, diğer Araştırma Merkezlerinden araştırmacılar için staj başlatmıştır. Bu staj sonucunda, Kasım 2017'de “Türk Devletleri Teşkilatı Ülkeleri: Altyapı, Ticaret, Lojistik ve Taşımacılık” Raporu, Azerbaycan SAM'ın özel yayın serisi olarak İngilizce yayınlanmıştır. SAM`ın Ekonomik Analiz ve Küresel İlişkiler Bölümü'nde Araştırma Görevlisi ve aynı zamanda Londra SOAS Üniversitesi'nde doktora adayı Mahir Humbatov ve Beykent Üniversitesi'nden Doçent Doktor Kazım Sarı tarafından ortak yazılmıştır. Bu rapor, Azerbaycan, Kazakistan, Kırgızistan, Türkiye, Özbekistan ve Türkmenistan`ın lojistik ve ulaşım potansiyelini araştırmayı amaçlamaktadır. Rapor aynı zamanda söz konusu ülkelerin ticari ve ekonomik ilişkilerine, mevcut altyapı projelerine ve yakın gelecekte uygulanması planlanan gelecek vaat eden altyapı geliştirme programlarına ışık tutmaktadır. Ayrıca Türk Devletleri Teşkilatı 6. Zirvesi vesilesiyle Türk Devletleri Teşkilatı ve SAM Türkiye tarafından Üye Devletlerin Bağımsızlığının 25. yıl dönümüne ithafen özel bir akademik yayın hazırlanmıştır.
TDT Dış Politika Araştırma Merkezleri 5. Toplantısına 3 Ekim 2019 tarihinde Bakü'de Azerbaycan Cumhuriyeti Uluslararası İlişkiler Analiz Merkezi (AIR Center) ev sahipliği yapmıştır. Aynı gün AIR Merkezi, “Türk Devletleri Teşkilatı: Nahçıvan Anlaşmasının 10. Yıldönümü” adlı uluslararası bir konferans da düzenlemiştir. Toplantı ve konferans sırasında, Taraflar aralarında daha fazla işbirliği perspektiflerini ele almış, ayrıca Türk Devletleri Teşkilatı`nın kurumsallaşması ve gelişmesine ilişkin sorunlar ve beklentiler ile Üye Devletler arasında işbirliğine ilişkin geleceğe yönelik meseleler hakkında bir panel oturumu düzenlenmiştir. Tarafların Resmi Dış Politika Araştırma Merkezleri ve Türk İşbirliği Teşkilatlarının katkılarıyla, Sekretarya ve AIR Merkezi tarafından Nahçıvan Anlaşması'nın 10. Yıldönümüne ithafen bir Özel Yayın daha yayınlanmıştır. Dış Politika Araştırma Merkezlerinin 6. Toplantısı, Kırgız Cumhuriyeti Ulusal Stratejik Araştırmalar Enstitüsü ev sahipliğinde 19 Kasım 2020 tarihinde video konferans formatında gerçekleştirilmiştir.
Türk Devletleri Teşkilatı Üye ve Gözlemci Devletleri Resmi Dış Politika Araştırma Merkezleri 7. Toplantısı Türkiye Cumhuriyeti Dışişleri Bakanlığı Stratejik Araştırmalar Merkezi ev sahipliğinde 10 Aralık 2021 tarihinde İstanbul'da düzenlenmiştir. Panelistler, Vizyon belgesi ve uygulanmasının yanı sıra Üye ve Gözlemci Devletler arasındaki işbirliğine ilişkin görüş ve önerilerini paylaşmışlardır. Panelde, ekonomi ve ticaret alanındaki işbirliğinin güçlendirilmesinin, Üye ve Gözlemci Devletlerin ortak ekonomik ve transit taşımacılık potansiyelinin etkin kullanımının önemi de vurgulanmıştır. Uzmanlar ayrıca, “Türk Dünyası 2040 Vizyonu” hakkında özel yayınların yapılması, araştırmacıları için burs imkanlarının değerlendirilmesi, Türk Devletleri Teşkilatı`nın faaliyet ve projeleri ile ilgili çalışma ve yayınların paylaşılması gibi sonraki adımlar konusunda da verimli tartışmalarda bulunmuşlardır. Taraflar Azerbaycan'ın kültür başkenti olan Şuşa şehrinde bir konferans düzenlenmesi konusunda da mutabık kalmışlardır.
Türk Devletleri Teşkilatı Üye ve Gözlemci Devletleri Resmi Dış Politika Araştırma Merkezleri 8. Toplantısı, Özbekistan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığına bağlı Stratejik ve Uluslararası Araştırmalar Enstitüsü ev sahipliğinde 14 Ekim 2022 tarihinde Taşkent'te gerçekleştirilmiştir.
“TDT alanı: ticari ve ekonomik işbirliği ile ulaştırma ve lojistik bağlantısallığı geliştirme umutları” konulu toplantı, Azerbaycan Cumhuriyeti Uluslararası İlişkiler Analiz Merkezi, Kazakistan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanına bağlı Kazakistan Stratejik Araştırmalar Enstitüsü, Kırgız Cumhuriyeti Ulusal Stratejik Araştırmalar Enstitüsü, Türkiye Cumhuriyeti Dışişleri Bakanlığı Stratejik Araştırmalar Merkezi, Özbekistan Cumhuriyeti Stratejik ve Bölgesel Araştırmalar Enstitüsü ve Macaristan Dışişleri ve Ticaret Enstitüsü temsilcilerini bir araya getirmiştir. Toplantıya, Dünya Ekonomi ve Diplomasi Üniversitesi, Taşkent Devlet Doğu Araştırmaları Üniversitesi, Taşkent Devlet Ulaştırma Üniversitesi de dahil olmak üzere Özbekistan üniversitelerinden önde gelen bilim insanları, uzmanlar ve akademisyenler de katılmıştır.
Toplantıda uzmanlar, yeni jeopolitik koşullarda işbirliği umutları, TDT ülkelerinin sanayi, enerji, tarım ve ticaret gibi alanlardaki kapasiteleri ile ulaştırma ve lojistik bağlantısallığı konularını ayrıntılı olarak panel oturumlarında ele alarak, tavsiyelerini TDT Sekretaryası ile paylaştılar. Toplantının devamında Heyet Başkanları, Teşkilat kapsamındaki entegrasyon sürecini kolaylaştırmak üzere düzenli temasların sürdürülmesi ve kapsamlı işbirliğinin geliştirilmesi için Üye ve Gözlemci Devletlerin Resmi Araştırma Merkezleri arasında işbirliğine ilişkin Mutabakat Zaptı'nı imlamışlardır.
Taraflar ayrıca Araştırma Merkezlerinin bir sonraki olağan toplantısının 2023'te Kazakistan'da düzenlenmesi konusunda mutabık kalmışlardır.
Seçim Gözlemci Misyonları
Türk Devletleri Teşkilatı, adil, şeffaf ve demokratik seçimlerin sağlanması için uluslararası gözlemci misyonları görevlendirerek Üye Devletlerin seçim süreçlerine katılmaktadır. Misyonlar, Türk Devletleri Teşkilatı Sekretarya yetkilileri ve Üye Devletlerin Merkez Seçim Komisyonlarının temsilcilerinden oluşmaktadır. 2011 yılından bu yana, Türk Devletleri Teşkilatı, Üye Ülkelerde gerçekleştirilen 25'ten fazla Parlamento seçimleri, Cumhurbaşkanlığı seçimleri ve Anayasa Referandumunu gözlemlemiştir.
2040 Vizyonu
Türk Dünyası 2040 Vizyon belgesi, 12 Kasım 2021 tarihinde düzenlenen Türk Devletleri Teşkilatı 8. Zirvesi'nde Devlet Başkanları tarafından onaylanmıştır.
Türk Dünyası 2040 Vizyonu – Üye Devletler için zamanımızın zorluklarını bireysel ve toplu olarak ele alma kapasitesini destekleyecek bir çerçeve geliştirmeyi amaçlamaktadır. Mevcut işbirliği ruhu, her Üye Devletin toplumlarının siyasi, ekonomik, sosyal ve kültürel standartlarını yükseltme temel amacına hizmet etmek için kullanılacaktır. İşbirliği mekanizmaları ve ortak projeler, deneyimlerin birleştirilmesi ve gerektiğinde maddi ve entelektüel kaynakların sunulması yoluyla Teşkilat, büyüyen işbirliği ve dayanışmanın sağlam ve şeffaf bir platformu olacaktır. Küresel ve bölgesel jeopolitik gerçeklerin bilincinde olan Teşkilat, bölgesel ve uluslararası barış, istikrar ve refahın elde edilmesi için yapıcı bir şekilde işbirliği yapmaya istekli tüm ortakları bir araya getirmeye hazır, olumlu ve giderek daha kapasiteli bir grup olarak işlev görmeye çalışacaktır. Bu süreçte Teşkilat, uluslararası hukuku ve uluslararası alanda öngörülebilir bir durumu desteklemeyi amaçlayan çok taraflı işbirliği kültürünü kuvvetlendirecektir.
Belge, Üye Devletlerin halklarının ihtiyaç ve isteklerine hizmet etmek için idari kapasitelerini daha da geliştirmeleri amacıyla Üye Devletler tarafından bireysel ve ortak eylemlere yön verilmesini hedeflemektedir. Dört sütuna dayanan Vizyon, hâlihazırda mevcut uluslararası taahhütlerine halel getirmeksizin, her Üye Devleti ulusal olarak ve bir grup olarak daha güçlü kılmayı vaat eden stratejik bir yaklaşım sunmaktadır. Teşkilatın inşa etmeyi amaçladığı işbirliği, gelişme ve dayanışma alanı, Üye Devletler arasındaki kardeşlik bağlarının kolaylaştırdığı karşılıklı çıkarlar, güven ve saygıya dayanmaktadır. Daha geniş hedefleri göz önüne alındığında, diğer ülkeler ve uluslararası örgütlerle olumlu etkileşim, Teşkilat için kilit bir eylem planı oluşturmaktadır.
Politika Planlama İstişareleri
Türk Devletleri Teşkilatı'nın (TDT) Birinci Politika Planlama İstişareleri 24 Haziran 2022 tarihinde İstanbul’da gerçekleştirilmiştir. Toplantı, Türkiye Cumhuriyeti Dışişleri Bakanlığı'nın ev sahipliğinde TDT Sekretaryası Genel Merkezi'nde düzenlenmiştir. Toplantıda Taraflar, küresel stratejik gündem hakkında görüş alışverişinde bulunarak önümüzdeki dönemde gerçekleşmesi öngörülen önemli gelişmelere ilişkin düşüncelerini paylaşmışlardır. Taraflar ayrıca bölgesel stratejik durum, Avrupa ve Asya'daki siyasi ve ekonomik gelişmeler ile Türk Devletleri Teşkilatı'nın bu bağlamdaki rolünü ele almışlardır. TDT’nın İstanbul'daki 8. Zirvesi'nde kabul edilen “Türk Dünyası 2040 Vizyonuna” atıfta bulunan katılımcılar, bölgesel ve küresel zorlukların üstesinden gelmek için Üye ve Gözlemci Devletler arasında geliştirilmiş ve kurumsallaşmış işbirliği ve dayanışmanın önemini vurgulamışlardır. Toplantıda, Avrupa, Asya ve ötesindeki güvenlik ve bağlantısallık dâhil olmak üzere siyasi ve ekonomik gelişmeler de ele alınmıştır. Taraflar, bölgesel ve küresel gündemde yer alan öncelikli konuları görüşmek üzere politika planlama istişarelerini Üye ve Gözlemci Devletlerin ilgili makamları arasında düzenli bir mekanizmaya dönüştürme konusunda anlaşmışlardır.
8 Mayıs 2023 tarihinde Azerbaycan Cumhuriyeti Dışişleri Bakanlığı'nın ev sahipliğinde Bakü'de gerçekleştirilen TDT İkinci Politika Planlama İstişareleri sırasında görüşmeler küresel ve bölgesel stratejik görünüm, TDT’nin gelecekteki kalkınma senaryoları ve Türk kültürünün ve dillerinin dünya çapında yayılmasına odaklanmıştır. "Türk Dünyası 2040 Vizyonu" ve TDT 2022-2026 Stratejisi belgelerine atıfta bulunan katılımcılar, bölgesel ve küresel zorlukların etkileriyle mücadele etmek için Üye ve Gözlemci Devletler arasında gelişmiş ve kurumsallaşmış işbirliği ve dayanışmanın önemini vurgulamışlardır.
Devlet Başkanlarının, Üye Devletler arasında konsolide bir pozisyon geliştirmek amacıyla Türk Dünyasının çıkarlarını etkileyen bölgesel ve uluslararası konularda istişarelerde bulunmaya verdikleri önemin artması ve Üye Devletlerin çıkarlarını etkileyecek ve dolayısıyla ortak hareket etmelerini gerektirecek konuların ortaya çıkması halinde bu tür istişarelerin düzenlenmesi yönündeki açık talimatlarına dayanarak, Politika İstişarelerinin ilgili TDT ülkelerinin Dışişleri Bakan Yardımcıları arasında düzenlenmesine karar verilmiştir.
Budapeşte'deki Avrupa Temsilcilik Ofisi
Macaristan, 3 Eylül 2019 tarihinde Colpon-Ata'da düzenlenen 6. Türk Devletleri Teşkilatı Zirvesi'nde o zamanki adıyla Türk Konseyi ve Türk Akademisi'nin gözlemci üyesi olmuştur. Macaristan'ın gözlemci statüsü kazanmasıyla birlikte Teşkilat, kuruluşundan bu yana ilk genişlemesini gerçekleştirmiş ve bu durum TDT için tarihi bir gelişme olmuştur.
Macaristan, TDT'ye resmi olarak katılımının ardından kardeş Türk Devletlerinin değerli bir ortağı haline gelmiş ve kısa bir süre içinde Teşkilatın süregelen işbirliği yapısına derinlemesine dahil olmuştur. Gerçekten de "Doğu Açılımı" olarak adlandırılan güçlü dış politika yönelimi ile Macaristan, TDT'nin özellikle ekonomik alandaki sektörel çabalarına değerli katkılarda bulunmuştur.
Macaristan Başbakanı Sayın Viktor Orbán, TDT ile kararlı işbirliğinin bir göstergesi olarak, Budapeşte'de "TDT Avrupa Ofisi "nin kurulması yoluyla devam eden işbirliğinin hızlandırılmasını teklif etmiştir. Eylül 2019'da Üye Devletlerin ve Macaristan'ın Dışişleri Bakanlarının katıldığı resmi bir törenle açılan Avrupa Ofisi, taraflar arasında kazançlı işbirliğinin artırılması için yeni bir cazibe merkezi haline gelmiştir. Ofis, TDT'nin Macaristan ile ilişkilerini geliştirmenin yanı sıra AB, AGİT ve Visegràd Grubu gibi Avrupa kurumları ve Avrupa ülkeleriyle bağlarını güçlendirmek için çalışmaktadır. Ofis, siyasi, ekonomik, tarihi, kültürel alanlarda ve karşılıklı ilgi duyulan diğer alanlarda programlar ve projeler yürütmekte ve desteklemekte; Üye Devletlerin iş çevreleri ile Macaristan arasındaki işbirliğini kolaylaştırmaktadır. Ayrıca, kardeş Türk İşbirliği Kuruluşları TÜRKSOY, TÜRKPA, Türk Akademisi, Türk Kültür ve Miras Vakfı ile güçlü bir işbirliğine sahiptir ve Macaristan'da ortak faaliyetler düzenlemektedir.
Ekonomik ilişkilere gelince, son 10 yılda Macaristan, Türk ülkeleriyle ticaret cirosunu iki katından fazla artırmıştır. Macaristan Eximbank'ı, Macar şirketlerinin Türk Devletlerindeki girişimlerine yardımcı olmak amacıyla yaklaşık 1 milyar dolar kredi sağlamıştır. Bu doğrultuda TDT, Macaristan Ticaret ve Sanayi Odası, Macaristan İhracatı Teşvik Ajansı (HEPA) ve Macaristan Eximbank'ı ile birlikte çalışarak TDT ülkeleri ve Macaristan'ın iş çevreleri arasında daha yakın bağlar kurulmasını ve mevcut kaynaklara erişim sağlanmasını hedeflemektedir.
Koronavirüs salgınının patlak vermesini takip eden dönemde, TDT ülkeleri önemli bir dayanışma sergileyerek birbirlerini yüz maskeleri, koruyucu gözlükler, eldivenler ve test kitleri gibi tıbbi ekipmanlarla desteklemişlerdir. Bu yardımlar kamuoyu tarafından büyük takdirle karşılanmıştır. Macaristan Dışişleri Bakanı Sayın Peter Szijjártó bu güçlü dayanışmaya atıfta bulunarak ifade ettiği "Gerçek dostlar zor zamanlarda ortaya çıkar" sözü Türk Dünyası'ndaki işbirliğinin gerçek özünü yansıtmaktadır.
Ayrıca Macaristan, yakın zamanda Kırgızistan ve Özbekistan'da Büyükelçilik açma kararıyla tüm Türk Devletleriyle ilişkilerini "stratejik ortaklık düzeyine" yükseltmiştir. Daha yakın işbirliği ve daha derin entegrasyonu hedefleyen Türk Dünyası 2040 Vizyonu ve TDT 2022-2026 Stratejisi ışığında, TDT ile Macaristan arasındaki kardeşlik bağları ve işbirliği fırsatları önümüzdeki yıllarda da artarak güçlenmeye devam edecektir. Kasım 2022'deki Semerkant Zirvesi'nde Budapeşte'deki TDT Temsilciliği çerçevesinde "Kuraklık Önleme Enstitüsü "nün kurulması, Macaristan ve Türk Devletleri arasındaki verimli işbirliğinin bir başka kanıtıdır.
Son Güncelleme: 16.08.2024 11:23:14
