HEDEFLER

Üye Devletlerimiz arasında ulaştırma iş birliğinin geliştirilmesi, Türk Devletleri Teşkilatı için her zaman en önemli öncelik olmuştur. Devlet Başkanlarımız, bu konunun önemini zirvelerimizde sürekli olarak vurgulamış ve mevcut zorlukları ele alarak ulaştırma iş birliğini geliştirmeye yönelik talimatlar vermişlerdir.

Türk bölgesinde ulaşım bağlantısını iyileştirmeye kararlıyız, özellikle Trans-Hazar Uluslararası Doğu-Batı Orta Koridoru (Orta Koridor) boyunca. Bu girişim, verimli ve kesintisiz ulaşımın önündeki engelleri ortadan kaldırmayı, aynı zamanda kara, demir ve deniz taşımacılığını kapsayan yeni çerçeveler oluşturarak ulaşım operasyonlarını kolaylaştırmayı hedeflemektedir.

MEKANİK

Türk Devletleri Teşkilatı (TDT), düzenli Bakanlar Toplantıları, Ulaştırma Koordinasyon Komitesi, Ulaştırma Geliştirme Çalışma Grubu ve Dijitalleşme Alt Çalışma Grubu gibi çeşitli mekanizmalar aracılığıyla, "2040 Türk Dünyası Vizyonu" ve "2022-2026 TDT Stratejisi" gibi kilit stratejik belgeler doğrultusunda ulaşım iş birliğini geliştirmektedir.

• Kardeş Limanlar

2013 yılında "Kardeş Limanlar İlişkisi ve İş Birliği Mutabakat Zaptı"nın imzalanmasıyla başlatılan Kardeş Limanlar Süreci, TDT Üye Devletlerindeki deniz ve kuru limanlar arasındaki iş birliğini güçlendirmeyi amaçlamaktadır. Başlangıçta Bakü (Azerbaycan), Samsun (Türkiye) ve Aktau (Kazakistan) limanlarını kapsayan bu girişim, 2019 yılında Kazakistan'ın Kuryk Limanı'nı da kapsamına almıştır. 2021'de Türkiye'nin Mersin Limanı ve Özbekistan'ın kuru limanları olan Universal Logistics Services, Akhtachi ve Termez Kargo Merkezi sürece katılmıştır. Bu girişim, teknik bilgi alışverişini, bilgi paylaşımını ve ortak projeler geliştirilmesini teşvik ederek bölgede limanlar arası iş birliğini artırmayı hedeflemektedir.

• Demiryolu İdareleri Başkanları Toplantıları

TDT, 2022'den bu yana Demiryolu İdareleri Başkanları Toplantıları düzenleyerek üye devletlerin demiryolu sektörleri arasındaki iş birliğini kolaylaştırmaktadır. Bu toplantılar, alternatif, maliyet açısından etkili uluslararası demiryolu koridorlarının geliştirilme potansiyelini araştırmayı ve bölgedeki yük taşımacılığını artırmak için stratejiler oluşturmayı hedeflemektedir. Önemli bir dönüm noktası, bu iş birliği toplantılarında alınan kararlar doğrultusunda Aralık 2022'de ilk Türkiye-Özbekistan yük treninin 40 vagon malzeme taşıyarak faaliyete başlaması olmuştur.

• Lojistik Merkezler ve Yük Taşımacılığı Taşıyıcıları Birliği

2024 yılında TDT himayesinde kurulan Lojistik Merkezler ve Yük Taşımacılığı Taşıyıcıları Birliği, Türk ülkelerindeki lojistik merkezleri, taşıyıcıları, terminalleri ve limanları birbirine bağlamayı amaçlamaktadır. Birliğin hedefleri arasında ulaşım altyapısını iyileştirmek, iş birliğini artırmak ve yenilikçi ve verimli yük taşımacılığı çözümleri için kamu-özel ortaklıklarını teşvik etmek yer almaktadır.

• Ulusal Taşımacılık Dernekleri Başkanları Toplantıları

Mart 2024'te TDT, Ulusal Taşımacılık Dernekleri Başkanları'nın ilk toplantısını düzenledi. Önemli bir sonuç, TDT'nin Karayolu Taşımacılığı Dernekleri Birliği'nin (TDT-URTA) oluşturulmasına karar verilmesiydi. Birlik, özel sektörü temsil etmeyi, iş birliğini güçlendirmeyi ve "2040 Türk Dünyası Vizyonu" doğrultusunda ulaşım yeteneklerini geliştirmeyi amaçlamaktadır.

ÇERÇEVE

TDT kapsamındaki taşımacılık iş birliğinin yasal temeli, aşağıdaki önemli belgeler üzerine inşa edilmiştir:

1. “Türk Devletleri Teşkilatı Üye Devletlerinin Hükümetleri Arasında Uluslararası Kombine Yük Taşımacılığı Anlaşması” 11 Kasım 2022'de Semerkant'ta imzalanmıştır;
2. “Türk Devletleri Teşkilatı Taşımacılık Bağlantıları Programı” 11 Kasım 2022'de Semerkant'ta imzalanmıştır;
3. “Türk Devletleri Teşkilatı Taşımacılık Bağlantıları Programı'nın Uygulama Yol Haritası (2023-2027)” 3 Kasım 2023'te Astana'da kabul edilmiştir;
4. “Türk Devletleri Teşkilatı Üye Devletleri Arasında Uluslararası Karayolu Taşımacılığı Operasyonlarında Elektronik İzin (e-Permit) Kullanımına İlişkin Mutabakat Zaptı” 6 Temmuz 2024'te Şuşa'da imzalanmıştır.

PROJELER

• Türk Devletleri Teşkilatı (TDT), taşımacılıkta engelleri kaldırmayı ve verimli, istikrarlı ve kesintisiz operasyonları sağlamayı amaçlayan birkaç pratik projeye öncülük etmektedir.

• E-Permit
• TDT, üye ve gözlemci ülkeler arasında uluslararası karayolu taşımacılığında Elektronik İzin (e-Permit) projesinin uygulanmasını ilerletmektedir. Bu proje, taşımacılık operasyonlarını dijitalleştirme yoluyla kolaylaştırmayı, fiziksel izinlerle ilgili maliyetleri azaltmayı ve izinlerin kaybolması veya kötüye kullanılması gibi sorunları ortadan kaldırmayı hedeflemektedir.
• Türkiye ve Özbekistan, 28 Ekim 2022'de Taşkent'te gerçekleştirilen TDT 6. Ulaştırma Bakanları Toplantısı'nda e-Permit projesini başlatmış ve bu sistemi dünyada ilk kez uygulayan ülkeler olmuştur. Bu girişimin diğer TDT ülkelerine yayılması için çalışmalar devam etmektedir.
• 6 Temmuz 2024'te düzenlenen Şuşa Zirvesi'nde TDT Ulaştırma Bakanları, uluslararası karayolu taşımacılığında e-Permit kullanımı ve iş birliğine ilişkin bir Mutabakat Zaptı imzalamıştır. Bu Mutabakat Zaptı, "e-Permit Uygulama İlkeleri"ni belirlemekte ve izin verilerinin elektronik formata geçişi için bir çerçeve oluşturarak, fiziksel izinlerin yapısını koruyup veri alışverişini standart yazılıma sahip birleşik bir sistem aracılığıyla sağlamaktadır.

• E-CMR
• TDT, Türk dünyasında “eCMR” uygulamasını ilerletmektedir. Şubat 2023'te TDT, Uluslararası Karayolu Taşımacılığı Birliği (IRU) ve Birleşmiş Milletler Avrupa Ekonomik Komisyonu (UNECE) ile iş birliği içinde, BM CMR Konvansiyonu ve e-CMR Protokolü hakkında sanal bir çalıştay düzenlemiştir.
• 25 Nisan 2024'te Budapeşte'de gerçekleştirilen 2. Ulaştırma Koordinasyon Komitesi Toplantısı'nda TDT üye ülkeleri eCMR projesini desteklemiş ve bu konuda bir ad-hoc Alt Çalışma Grubu oluşturma kararı almıştır. Bu grup, ulaştırma bakanlıkları, gümrük idareleri ve ulusal taşımacılık derneklerinden uzmanlar içermekte olup, Türk dünyasında eCMR'nin hukuki değerlendirmesi ve operasyonel hale getirilmesi üzerine çalışacaktır.